o pogla˛dach chrzes´cijan´skich, gdyz˙ uwaz˙ał, z˙e trzeba takz˙e poznac´ zapatrywania ludzi inaczej mys´la˛cych179. Czerpia˛c ze swoich dos´wiadczen´ doradzał w sprawach organizacyjnych, zezwolen´, lokalu itp. Kurs odbył sie˛ w dniach 16-18 stycznia 1909 roku w Kownie w Domu Towarzystwa Trzez´wos´ci na placu Ratuszowym 6. Z siedmiu referatów ks. Matulewicz wygłosił trzy. Pierwszego dnia przedstawił temat Kwestia społeczna w naszych czasach. Mówił o najdotkliwszych chorobach społecznych i o tym, jak je leczyc´. W naste˛pnym referacie tego samego dnia: Kwestia robotników miejskich i pracowników przemysłu wskazał na koniecznos´c´ kształcenia robotników i ich organizowania. Postulował, by im pozwolic´, z˙eby sami troszczyli sie˛ o siebie. Na zakon´czenie kursu przedstawił pogłe˛biony temat z kursów warszawskich Kos´ciół i własnos´c´. W pierwszym dniu w kursie wzie˛ło udział 200, a w drugim – 350 uczestników. Ocenia sie˛, z˙e były udane180. Wszystkie zaprezentowane na nim teksty zostały wydrukowane181. Administrator diecezji wilen´skiej ks. Kazimierz Michalkiewicz postanowił urza˛dzic´ podobny kurs społeczny. Powołał w tym celu komitet i zaplanował wykłady na 10-13 sierpnia 1910 roku. Ks. Matulewicza poproszono o dwa wykłady omawiaja˛ce czym jest demokracja chrzes´cijan´ska, jej podstawy, istota i stosunek do róz˙norodnych dziedzin z˙ycia ekonomicznego i społecznego182. Ks. profesor zgodził sie˛183. Czy kurs sie˛ odbył, nie zdołano ustalic´. Mykolas Krupavicˇius, jeden z załoz˙ycieli na Litwie partii Chrzes´cijan´skich Demokratów i wielokrotny minister rolnictwa, zalicza 78 179 Tamz˙e. 180 Obszernie o kursach pisze G. Gustaite, „Sociališkieji kursai” Kaune (Kursy społeczne w Kownie), „Kulturos Barai” 2000, nr 4, s. 67-73, korzystałem z tłumaczenia Mariusa Glebusa. 181 J. Matulevicˇius, Trumpas išaiškinimas šiu dienu socialinio klausimo (Rzut oka na współczesne zagadnienia społeczne), „Draugija” 1909, nr 31-32, s. 327-350; Banycˇia ir nuosavybe (Kos´ciół i własnos´c´), tamz˙e, s. 351-366; Miestu ir apskritai pramonijos darbininku klausimas (Kwestia robonicza w mies´cie i przemys´le), tamz˙e, s. 367-384. Pierwszy temat wykorzystał równiez˙ w prasie polskiej: J. Matulewicz, Krótki zarys dzisiejszej kwestii socjalnej, „Rola” 1911, s. 190-192, 208-209, 228-230, 249-250, 271-272, 288-290, 310-311, 328-330; J. Matulewicz, Co jest kwestia społeczna?, „Polak-Katolik” 1911 nr 84, s. 1-2. 182 LCVA, 1674, 2, vol. 123, pismo ks. Antoniego Czerniawskiego w imieniu komitetu do J. Matulewicza, 2/15 II 1910; tenz˙e 15/17 III 1910. 183 J. Matulewicz, Listy polskie..., dz. cyt., s. 105, list do A. Czerniawskiego, 25 X 1910.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjI2Mw==