Blogoslawiony Jerzy Matulewicz

mym gimnazjum, gdzie powstał os´rodek najbardziej narodowo skrystalizowany. Przewodzili mu dwaj nauczyciele: Petras Kraucˇiunas, wykładowca je˛zyków klasycznych i je˛zyka litewskiego, oraz Petras Arminas, poeta, tłumacz, nauczyciel je˛zyka litewskiego27. Pod ich kierunkiem w Mariampolu został wychowany cały zaste˛p młodych Litwinów, którzy odegrali istotna˛ role˛ w budowaniu pan´stwa litewskiego oraz w z˙yciu społecznym i religijnym Litwy28. Echo tych idei znajdujemy w lis´cie Jerzego do jego kolegi Wincentego Šlekysa, uczestnika nielegalnego kolportaz˙u druków litewskich z Prus, a naste˛pnie redaktora prasy litewskiej w Stanach Zjednoczonych: „Moz˙e i Ty czasem wspominasz te miłe godziny, które spe˛dzalis´my razem, zamknie˛ci w ciasnym pokoiku, gdy mys´lami szybowalis´my daleko, tam gdzie Niemen, gdzie Dz´wina, gdzie Wilia płynie, gdzie Kowno i Wilno i gdzie tylu naszych braci Litwinów cierpi niedole˛. I we˛drowalis´my po tej naszej drogiej Litwie-Matce, i zbieralis´my jej rany i biedy, i rozmawialis´my, i naradzalis´my sie˛, co czynic´, jak ratowac´ te˛ nasza˛ kochana˛ Ojczyzne˛”29. Jerzy miał s´wiadomos´c´, z˙e za te „rany i biedy” niekiedy ponosza˛ odpowiedzialnos´c´ inne narody. Zrodziło sie˛ wie˛c w nim uczucie wspólne dla działaczy odrodzenia, z którego wiele lat póz´niej zwierzał sie˛ swemu przyjacielowi Janowi Totoraitisowi: „Dawniej bardzo nie cierpiałem Z˙ydów; był czas, kiedy nie cierpiałem Rosjan i Polaków. Jednak Bóg os´wiecił mnie, udzielił tej łaski i zrozumiałem, z˙e to jest niezgodne z nauka˛ Chrystusa, który kazał kochac´ kaz˙dego bliz´niego jak siebie samego, który kazał nawet i wrogów kochac´, nawet za nich sie˛ modlic´ i im dobrze czynic´”30. W 1886 roku zacza˛ł chorowac´ na noge˛31. Otworzyła sie˛ rana. Wygla˛dało to groz´nie. Bratowa Weronika zawiozła go do lekarza Pavalkisa, który ocenił, z˙e chora˛ noge˛ trzeba amputowac´. Jednak ma˛dra kobieta 19 27 J. Ochman´ski, Litewski ruch narodowo-kulturalny w XIX wieku (do 1890 r.), Białystok 1965, s. 166-168. 28 P. Łossowski, Litwa, Warszawa 2001, s. 13-26; J. Ochman´ski, Litewski..., dz. cyt., s. 166- -168. 29 LL, s. 590, list do W. Šlekysa, 25 IX 1897. 30 LL, s. 652, 8 I 1913. 31 LP, t. 1, s. 120, do E. Kuleszy 23 I 1923 pisał: „Ja od pie˛tnastego roku z˙ycia borykam sie˛ z tuberkułami kos´ci”.

RkJQdWJsaXNoZXIy MjI2Mw==