konania ks. Uszyłły, a „ks. Jerzy Matulewicz jest człowiekiem uczonym, nieobeznanym zupełnie z działalnos´cia˛ praktyczna˛ i znajduje sie˛ całkowicie poza z˙yciem politycznym”. Dlatego rza˛d niemiecki upiera sie˛ przy swoich kandydatach: Olšauskisem i Matsulewiczem, a jes´li Stolica Apostolska na nich sie˛ nie zgodzi, zadowoli sie˛ przeniesieniem bp. Fr. Karewicza (Karevicˇiusa) z Kowna do Wilna i mianowaniem administratorem kowien´skim ks. Konstantinasa Olšauskisa lub ks. Jonasa Matsulewicza34. W celu udzielenia wyczerpuja˛cej odpowiedzi rza˛dowi niemieckiemu w Kurii Rzymskiej w kwietniu 1918 roku opracowano dossier pt. Diocesi di Vilna. Na 59 stronach druku zebrano podstawowe dane o diecezji wilen´skiej: o jej historii, składzie narodowos´ciowym, sytuacji politycznej. Przytoczono tez˙ róz˙ne opinie o czterech kandydatach: Janie Uszylle, Jerzym Matulewiczu, Jonasie Matsulewiczu i Konstantinasie Olšauskisie. Zała˛czono takz˙e dokumenty na ich tematy. Oprócz opinii o ks. Matulewiczu ks. K. Skirmunta z 1916 roku, patriarchy Zaleskiego z 18 stycznia 1918 roku, dodano jeszcze pochlebne pismo ks. Antanasa Wiskonta, Litwina z Fryburga, i niezalez˙nego w wydawaniu sa˛dów o. Alberta Weissa, profesora ksie˛dza Matulewicza z uniwersytetu we Fryburgu, który mie˛dzy innymi pisał: „Ja osobis´cie poznałem ks. Matulewicza przed wielu laty, jako kapłana godnego zaufania dla jego wiedzy i poboz˙nos´ci. Studiował on teologie˛ i pisał prace˛ doktorska˛ pod moim kierownictwem i zawsze go ceniłem i kochałem jako jednego z moich najlepszych uczniów”35. W oparciu o te dane kardynał Gasparri w pis´mie do posła pruskiego Otto Mühlberga z 20 kwietnia 1918 roku podtrzymał propozycje˛ dotycza˛ca˛ kandydatów, zwłaszcza ks. Matulewicza. Zarzuca sie˛ mu tylko to – zauwaz˙ał – z˙e nie ma dos´wiadczenia praktycznego i z˙e jest mu zupełnie obca polityka. „Ale włas´nie ten brak dos´wiadczenia politycznego, z powodu walk narodowos´ciowych na tych terenach, czyni go wyja˛tkowo odpowiednim do pełnienia swego religijnego zadania”36 – dodawał. 143 34 Tamz˙e,s. 59-60, nota posła pruskiego Otto von Muhlberga do P. Gasparriego, 16 IV 1918. 35 Diocesi di Vilna..., dz. cyt., s. 35-37. 36 Stolica, s. 62, pismo P. Gasparriego do Otto von Mühlberga, 20 IV 1918.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjI2Mw==