szpiegów 31 marca przybyli do niego dwaj przedstawiciele urze˛du kwaterunkowego, z których jeden nazywał sie˛ Jupowicz, w celu zbadania, czy Biskup nie podburzał ludzi przeciwko bolszewikom i czy nie namawiał kolejarzy do strajku. Wyjas´nienia Biskupa ich uspokoiły25. Od chwili wejs´cia bolszewików do Wilna bp Matulewicz z˙ył w cia˛- głym niepokoju, z˙e zostana˛ wydane trzy dekrety godza˛ce w Kos´ciół: o dobrach materialnych, o szkołach i o oddzieleniu Kos´cioła od pan´- stwa. Wies´c´ o nich docierała z Rosji. Stwarzały one dla Kos´cioła nowa˛, nieznana˛ sytuacje˛. Pierwszy ukazał sie˛ dekret o ziemi, ogłoszony 17 stycznia 1919 roku w czasopis´mie „Komunista”, który mie˛dzy innymi obwieszczał: „Ziemie obszarnicze, majoraty, byłe pan´stwowe i gabinetowe, kos´cielne, klasztorne oraz wie˛ksze obszary włos´cian´skie, a równiez˙ z˙ywy i martwy inwentarz gospodarczy, budynki i maje˛tnos´c´ gospodarcza – staja˛ sie˛ własnos´cia˛ Republiki Litewskiej”26. Dekret zaniepokoił całe duchowien´stwo katolickie. Biskup radził sie˛ członków Kapituły i tych ksie˛z˙y, którzy juz˙ przez˙yli podobna˛ sytuacje˛ w Rosji. Studiował prawo kos´cielne. Zwrócił sie˛ do znanego adwokata wilen´skiego Tadeusza Wróblewskiego o wypracowanie sposobu obrony zagroz˙onych dóbr. Wróblewski opracował projekt, który cała˛ troske˛ o własnos´c´ kos´cielna˛ przekazywał radom parafialnym, o ksie˛dzu nawet nie wspominaja˛c. Bp Matulewicz orzekł, z˙e jest to sprzeczne z prawem kanonicznym, i uznał za stosowne cała˛ sprawe˛ odłoz˙yc´ i zobaczyc´, co przyniesie z˙ycie. Ksie˛z˙om radził jednak tworzenie rad parafialnych dla obrony dóbr, bez przejmowania ich na własnos´c´. Zalecał tez˙ prowadzenie akcji us´wiadamiaja˛cej wiernym, z˙e jez˙eli dobra nalez˙a˛ce do parafii, zostałyby zabrane, cały cie˛z˙ar utrzymania kos´cioła spadnie na parafian27. Na szcze˛s´cie, bolszewikom nie starczyło czasu na zaje˛cie sie˛ własnos´cia˛ kos´cielna˛. Jeszcze bardziej obawiał sie˛ bp Matulewicz dekretów o laicyzacji szkoły i o oddzieleniu Kos´cioła od pan´stwa. Informował o ich cha168 25 Journal, s. 240, 242. 26 B. Waligóra, Walka o Wilno. Okupacja Litwy i Białorusi w 1918-1919 roku przez Rosje˛ Sowiecka˛, Wilno 1938, s. 162. Dekret nosi date˛ 14 I 1919. 27 Journal, s. 179-178.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjI2Mw==